Ο ΘΑΛΑΜΟΣ από τους NOVA MELANCHOLIA

.

Performance Ο ΘΑΛΑΜΟΣ από τους NOVA MELANCHOLIA


Από 8 Νοεμβρίου έως 14 Δεκεμβρίου 2010
Κυριακή-Δευτέρα-Τρίτη, ώρα έναρξης: 21:00, διάρκεια: 50’
Είσοδος: 12 €
Πρεμιέρα: Δευτέρα 8 Νοεμβρίου 2010
στο Booze Cooperativa, Κολοκοτρώνη 57

...Τρεις άνθρωποι βρίσκονται σ’ έναν θάλαμο διάτρητο από ήχους. Ο ένας βοηθά τον άλλον σ’ ένα παιχνίδι ζωής-θανάτου. Μέσα από το λόγο και τις σιωπές των κειμένων του Γιώργου Χειμωνά συντίθεται ένα παλίμψηστο που διαπνέεται από βασικούς θεματικούς άξονες του συγγραφέα, όπως η φαντασμαγορία, το όριο του ανθρώπου, το τέλος του κόσμου. Τα πρόσωπα της παράστασης βρίσκονται στο εσωτερικό ενός θαλάμου από το οποίο δεν μπορούν ποτέ να φύγουν. Ο λόγος του συγγραφέα είναι ο μόνος τρόπος αντίστασης στη συνθήκη αυτή αλλά και ο μοναδικός τρόπος επιβίωσής τους. Μέσα σ’ ένα γυμνό σκηνικό τοπίο, χρησιμοποιώντας ετερόκλιτα κι ευτελή υλικά, ήχους από την μουσική των Clash, Nick Cave και θορύβους της πόλης, οι ηθοποιοί καλούνται να εκφράσουν κάτι από την εκκωφαντική φαντασμαγορία του έργου του Γιώργου Χειμωνά.

Σκηνοθεσία: Βασίλης Νούλας, Εύα Στεφανή, Μανώλης Τσίπος
Επιμέλεια κειμένων: Ευριπίδης Γαραντούδης
Σκηνικά-κοστούμια: Nova Melancholia
Ερμηνεύουν: Βίκυ Κυριακουλάκου, Δέσποινα Χατζηπαυλίδου, Νίκος Σάμπαλης
.

Μια σιωπή που έσπαζε από τα ουρλιαχτά της θύελλας (Μομπυ Ντικ 5)

.

"Σε τούτην-εδώ τη Νιού-Μπέντφορντ υπάρχει ένα Παρεκκλήσι του Φαλαινοθήρα και λίγοι είναι οι αγέρωχοι ψαράδες που, έτοιμοι να φύγουν σε λίγο για τον Ινδικό ή τον Ειρηνικό Ωκεανό, αμελούν να κάνουν μια κυριακάτικη επίσκεψη στο παρεκκλήσι αυτό. Εγώ ασφαλώς δεν αμέλησα.

Γυρίζοντας από την πρώτη μου πρωινή βόλτα, ξαναβγήκα έξω γι' αυτή την ειδική αποστολή. Ο καιρός είχε αλλάξει, το ανέφελο, ηλιόλουστο κρύο είχε γίνει ορμητικό νερόχιονο και καταχνιά. Τυλιγμένος στην τραχύμαλλη ζακέτα μου, από ύφασμα το λεγόμενο "αρκουδοτόμαρο", άνοιξα δρόμο ενάντια στην επίμονη θύελλα. Μπαίνοντας, βρήκα ένα μικρό αραιό εκκλησίασμα από ναυτικούς κι από γυναίκες και χήρες ναυτικών. Μια πνιγμένη σιωπή βασίλευε, που έσπαζε που-και-που μόνον από τα ουρλιαχτά της θύελλας. Κάθε σιωπηλός πιστός έμοιαζε να κάθεται σκόπιμα χώρια από τους άλλους, σαν να ήταν κάθε σιωπηλός πόνος ένα νησί, ακοινώνητος. Ο εφημέριος δεν είχε έρθει ακόμα, κι αυτά τα σιωπηλά νησιά αντρών και γυναικών κάθονταν εκειδά, έχοντας καρφωμένα τα μάτια σε μερικές μαρμάρινες πλάκες, με μαύρα πλαίσια, χτισμένες στον τοίχο, δεξιά και αριστερά από τον άμβωνα. Τρεις από δαύτες έγραφαν περίπου τα εξής...

___________________________________________

ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ
ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ
ΤΟΥ

ΤΖΟΝ ΤΟΛΜΠΕΤ

που, στα δεκαοχτώ του, χάθηκε στη θάλασσα
κοντά στο Νησί της Ερήμωσης, ανοιχτά της Παταγωνίας,
την 1η Νοεμβρίου του 1836

ΑΥΤΗ Η ΠΛΑΚΑ
στήθηκε στη Μνήμη του
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΔΕΛΦΗ ΤΟΥ
____________________________________________

ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ
ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ
ΤΩΝ
ΡΟΜΠΕΡΤ ΛΟΝΓΚ, ΓΟΥΙΛΙΣ ΕΛΕΡΙ
ΝΕΪΘΑΝ ΚΟΛΜΑΝ, ΓΟΥΟΛΤΕΡ ΚΑΝΙ
ΣΕΘ ΜΕΪΣΙ ΚΑΙ ΣΑΜΙΟΥΕΛ ΓΚΛΙΓΚ

που ήταν πλήρωμα μιας από τις βάρκες

ΤΟΥ

ΠΛΟΙΟΥ ΕΛΙΖΑ

και που ρυμουλκημένοι από μια Φάλαινα χάθηκαν
στην περιοχή Όφσορ-Γκράουντ μες στον

ΕΙΡΗΝΙΚΟ

την 31η Δεκεμβρίου του 1839

ΑΥΤΗ ΤΗ ΜΑΡΜΑΡΙΝΗ ΠΛΑΚΑ

την έβαλαν εδώ οι συνάδελφοί τους

που σώθηκαν
_________________________________________

ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ
ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ
ΤΟΥ
Μακαρίτη
ΚΑΠΕΤΑΝ - ΕΖΕΚΙΗΛ ΧΑΡΝΤΙ
που τον σκότωσε στην πλώρη της; βάρκας του
μια Σπερμοφάλαινα, στα παράλια της Ιαπωνίας
στις 3 Αυγούστου του 1833

ΑΥΤΗ Η ΠΛΑΚΑ
στήθηκε στη Μνήμη του
ΑΠΟ
ΤΗ ΧΗΡΑ ΤΟΥ
____________________________________________

...
Ω! συ που ο νεκρός σου είναι θαμμένος κάτω από την πράσινη χλόη, που στέκοντας ανάμεσα σε λουλούδια μπορείς να λες "εδώ, εδώ είναι θαμμένος ο αγαπημένος μου", δεν ξέρεις την ερημιά που φωλιάζει σαν πολυφίλητο κλωσοπούλι σε στήθια σαν αυτά. Τι πικρές απουσίες κρύβονται σε κείνες τις μαρμάρινες πλάκες με τα μαύρα πλαίσια που δε σκεπάζουν ούτε τις στάχτες έστω! Τι απελπισία κρύβεται σε κείνες τις ασάλευτες επιγραφές! Τι ανθρώπινα κενά, κενά που φαρμακώνουν τη ζωή, και τι αυθόρμητες απιστίες κρύβονται σε κείνες τις γραμμές που μοιάζουν να ροκανίζουν όλη την Πίστη και να αρνούνται αναστάσεις σε όσους χάθηκαν εδώ και κει χωρίς έναν τάφο..."
.

Παράξενο θέαμα αυτές οι λιπόψυχες αρκούδες (Μόμπι Ντικ 4)

.

"Λένε πως, άνθρωποι κοσμογυρισμένοι, με τα ταξίδια αποκτούν πολύ άνετους τρόπους και μεγάλη αυτοκυριαρχία σε μια συντροφιά. Όχι πάντα όμως: ο Λέντγιαρντ, ο μεγάλος Νεοεγγλέζος περιηγητής, κι ο άλλος, ο Μάνγκο-Παρκ, ο Σκοτσέζος, από όλους τους ανθρώπους, είχαν τη λιγότερη αυτοπεποίθηση στο σαλονάκι. Ίσως όμως το απλό πέρασμα της Σιβηρίας με ένα έλκηθρο να το τραβούν οι σκύλοι, όπως έκανε ο Λέντγιαρντ, ή η μακρινή μοναχική πορεία με άδειο στομάχι στη μαύρη καρδιά της Αφρικής, που ήταν η ουσία των άθλων του φουκαρά του Μάνγκο - ίσως, λέω, το ταξίδι αυτού του είδους να μην είναι η πιο καλή μέθοδος να αποκτήσει κανείς αριστοκρατικούς τρόπους. Κι όμως τέτοιους ανθρώπους, την πλειονότητα, μπορεί κανείς να τους βρει οπουδήποτε.

Οι σκέψεις αυτές μου γεννιούνται ακριβώς εδώ από το γεγονός πως, αφού καθίσαμε όλοι στο τραπέζι κι ετοιμαζόμουν να ακούσω τίποτα όμορφες φαλαινοθηρικές ιστορίες, προς μεγάλη μου έκπληξη είδα πως όλοι σχεδόν τηρούσαν βαθιά σιγή. Και όχι μόνον αυτό, αλλά φαίνονταν να τα έχουν χαμένα. Ναι! είχα μπροστά μου μια παρέα από θαλασσόλυκους, πολλοί από δαύτους, χωρίς την παραμικρή λιποψυχία, είχαν πλευρίσει μεγάλες φάλαινες σε πελάγη ολότελα άγνωστα γι' αυτούς, είχαν μονομαχήσει μαζί τουςκαι τις είχαν σκοτώσει δίχως να παίξει το μάτι τους, κι όμως εδώ έπαιρναν το ίδιο πρόγευμα σε ένα κοινό τραπέζι - όλοι του ίδιου επαγγέλματος, όλοι με τα ίδια γούστα - κοιτάζοντας τριγύρω με τόση σαστιμάρα ο ένας τον άλλο, σαν πρόβατα, λες και δεν είχαν βρεθεί ποτέ άλλοτε μακριά από κάποιο μαντρί χωμένο στα Πράσινα βουνά. Παράξενο θέαμα αυτές οι λιπόψυχες αρκούδες, αυτοί οι φοβητσιάρηδες μαχητές φαλαινοθήρες!"
.

40... Ο γαλάζιος άγγελος.

(κλικ)

"Ο γαλάζιος άγγελος" - "Der blaue engel", (1930)
Γιόζεφ φον Στέρνμπεργκ

"Ο Στέρνμπεργκ είναι ο θεμελιωτής του κινηματογράφου του έρωτα και της επιθυμίας. Μαζί με τον Έριχ φον Στροχάιμ γίνεται ο εξερευνητής, ο σκηνοθέτης-πρόδρομος της προβληματικής πάνω στη σχέση κινηματογράφου και ερωτισμού. Ολόκληρο σχεδόν το έργο του (1928-1957) δονείται από έναν εκρηκτικό ερωτισμό και η επιθυμία βρίσκεται σε συνεχή κίνηση, στα πλαίσια μιας μαγικής αισθητικής λεπτότητας που παράλληλα στηρίζεται σε "σημεία" (με τη σημειολογική έννοια) ψυχοσεξουαλικής υφής. Στην ιστορία του κινηματογράφου υπήρξε ο σκηνοθέτης εκείνος του οποίου η συνεργασία με μια γυναίκα, τη Μαρλένε Ντήτριχ, κατάκτησε και οικοδόμησε, ένα τελείως ξεχωριστό ψυχολογικό νόημα. Το έργο του προσέκρουσε στην ηθική της κοινωνίας του και αποκορύφωμα τούτης της σύγκρουσης υπήρξε η μοίρα του The Devil is a woman (1935). Η λογοκρισία κατέστρεψε τις κόπιες...




Όπως όλα τα μεγάλα έργα Ο γαλάζιος άγγελος (1930) επιδέχεται πολλαπλές αναγνώσεις. Καταρχήν, ενδεικτικά της οπτικής του Στέρνμπεργκ για την ποθούμενη γυναίκα είναι τα λόγια του μεθυστικού τραγουδιού της Λόλας-Μαρλένε: Ζει μόνο για την αγάπη, από το κεφάλι μέχρι τα πόδια είναι ερωτευμένη, δεν είναι δικό της το φταίξιμο αν οι άντρες που την πλησιάζουν πολύ, καίγονται όπως τα έντομα στη φωτιά... Είναι καταστροφική γιατί ο έρωτας είναι επικίνδυνος.

Τον κατηγόρησαν... για ανδροκρατική άποψη γύρω από το θέμα γυναίκα βαμπ. Ξεχνώντας πως στον Στέρνμπεργκ ο άντρας και η γυναίκα που διαρρηγνύουν τις κυρίαρχες ηθικές συμβάσεις για να σμίξουν ερωτικά, γνωρίζουν και οι δυο την οδύνη (Ο γαλάζιος άγγελος, Μορόκο (1930), The Devil is a woman κλπ.) και πως ένας ορισμένος τύπος γυναίκας επιβάλλεται στον άνδρα. Η ματιά του στερνμπεργκιανού κινηματογράφου ως προς τη γυναίκα και ειδικότερα ως προς τη "μοιραία γυναίκα" είναι απόλυτα προσωπική. Στον Γαλάζιο άγγελο συνυπάρχουν μια οπτική μαζοχική (που αποζητά την γυναικεία κυριαρχία) και η τοποθέτηση της γυναίκας στη θέση του αντικειμένου της αντρικής επιθυμίας. Έτσι η προβληματική του Στέρνμπεργκ για τη γυναίκα βαμπ κάθε άλλο παρά απλοϊκή και μονοεπίπεδη είναι: Ο άντρας και σκηνοθέτης γίνεται τόσο θύτης της γυναίκας (οι γυναίκες μετατρέπονται σε παιγνίδι της αρσενικής επιθυμίας και ιδιαίτερα η ηθοποιός και σύζυγός του) όσο και θύμα (γιατί οι ηρωίδες του τον εξουσιάζουν απόλυτα)...

Όπως ο Μάζοχ ή ο Πιέρ Κλοσσόφσκι, ο Στέρνμπεργκ δεν μπορεί παρά να ανέχεται παθητικά τη διέγερση των επιθυμιών του θεατή για τη γυναίκα του, την οποία χαϊδεύουν τα ξένα μάτια...

Πέρα από άλλες ομοιότηττες, Ο γαλάζιος άγγελος είναι εξίσου σκληρός και αδυσώπητος με τα έργα του Μάζοχ (έχουμε στο νου μας πάλι την "Αφροδίτη με τη γούνα"). Και στα δυο συγκεκριμένα έργα οι ορμές που κινητοποιούν τα πρόσωπα είναι ομοειδείς. Οι ρόλοι ντύνονται με τον "ηθικό μαζοχισμό" (χωρίς άμεση, σωματική βια). Ας θυμηθούμε το νούμερο στο καμπαρέ με τα αυγά που σπάνε στο κεφάλι του πρώην καθηγητή, όπως και τα βήματα που κάνει τη ίδια στιγμή για να βλέπει καλύτερα τη γυναίκα του να φιλιέται με κάποιον άλλο: Εικόνες θαυμάσιες του μαζοχιστικού σύμπαντος...

Προς το τέλος του Γαλάζιου αγγέλου παρεμβαίνει εντονότερα το στοιχείο της ηθικότητας, του μοραλισμού... Αυτό το στοιχείο πέρα από το ότι κάνει την αντανάκλαση της κυρίαρχης ηθικής του κοινωνικού περιβάλλοντος πιο αντιπροσωπευτική, δυναμώνει παράλληλα τον βαθιά τραγικό χαρακτήρα της ταινίας. Παίζει όμως κι ένα πρόσθετο ρόλο. Το φιλμ γίνεται ακόμα πιο αισθησιακό λόγω αντιπαράθεσης της σεμνότητας στην ελευθεριότητα. Η ανηθικότητα και η ηθικότητα αποκτούν την πλήρη σημασία τους μόνο η μια σε σχέση με την άλλη...

Η ερωτική φόρτιση, εκτός των προηγουμένων - μαζοχισμός, παρουσία ηθικού πόλου, τραγικότητα - οξύνεται και από το πως φιλμάρεται το σώμα της Μαρλένε Ντήτριχ, λιγότερο ή περισσότερο αποκαλυμένο, ανάλογα με το ντύσιμό και τις στάσεις της, τις θέσεις της (ψηλά στη σκάλα) ή τις θέσεις της κάμερας (ο Ούνρατ κι εμείς μαζί του, κάτω από το τραπέζι και κάτω από τους γοφούς της Λόλα).

Η δομή της μυθοπλασίας είναι κυκλική: Το σχολείο, το σπίτι του καθηγητή, η επίσκεψη του στο καμπαρέ, η διαδρομή του στην πόλη, το "κοκορίκο' που κραυγάζει, οι φωτογραφίες της Λόλα στα χέρια του, οι κωδωνοκρουσίες, είναι πράγματα που επαναλαμβάνονται δύο (ή και περισσότερες) φορές στην ανέλιξη του μύθου, αλλά τη δεύτερη φορά με διαμετρικά αντίθετο τρόπο απ΄ ότι την πρώτη. Στην αρχή συμβαδίζουν με την αφέλεια και την αθωότητα κατόπιν έχουν σχέση με την σαρκική τέρψη ή την ηθική πτώση. Υπάρχουν δηλαδή δομές επαναφοράς στο ήδη διαφοροποιημένο... ο κύκλος κλείνει, ο βίος του καθηγητή συμπληρώνεται και τελειώνει. Μόνο η λάμψη της θείας γυναίκας εξακολουθεί να ζει και να πυρπολεί τους κανόνες της κοινωνίας."

("Κινηματογράφος και σεξουαλικότητα/ερωτισμός", Θόδωρος Σούμας, Εκδόσεις Αιγόκερως)
.