"Πένθος και Μελαγχολία" - Τελευταίες παραστάσεις

.

Marcel Duchamp: "... Όταν δουλεύει όλες οι αποφάσεις του

στηρίζονται αποκλειστικά στη διαίσθηση

και δεν γίνεται να μεταφερθούν σε μια προφορική ή γραπτή ψυχανάλυση,

δεν γίνεται καν να υπάρξουν στη σκέψη του.

Στη δημιουργική του δραστηριότητα ο καλλιτέχνης προχωράει από την πρόθεση στην πραγματοποίηση

με μια αλυσίδα από εντελώς υποκειμενικές αντιδράσεις.

Ο αγώνας του για την πραγματοποίηση του έργου είναι μια σειρά από προσπάθειες,

πόνους, ικανοποιήσεις, απορρίψεις, αποφάσεις,

οι οποίες δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι τελείως συνειδητές, τουλάχιστον στο αισθητικό επίπεδο."

("Η ωμότητα των πραγμάτων, συζητήσεις με τον Francis Bacon", David Sylvester)


Η παράσταση "Πένθος και Μελαγχολία" σε κείμενο του Σίγκμουντ Φρόυντ, θα παιχτεί για ακόμα 2 παραστάσεις, αυτή την Δευτέρα και Τρίτη... (πληροφορίες...)
.

14... Santa Sangre.

(κλικ)

"Santa Sangre", 1989
Αλεσάντρο Γιοντορόφσκι




The film tells the story of a man named Fenix (Spanish for phoenix). It starts with a Jesus-like naked figure sitting in a tree in what looks like a mental asylum. Nurses come out to him, bringing a plate of conventional food and also one of bloody raw fish. As they try to coax him off of his perch, it is the fish that persuades him to come down. As the nurses get him to put on some overalls the viewer sees that he has a tattoo of phoenix on his chest.
(περισσότερα)
.

13... Ρασομόν.

(κλικ)

"Ρασομόν" - "Rashomon", 1950
Ακίρα Κουροσάβα

"Αισθάνεται κανείς μια κάποια αμηχανία όταν καλείται να γράψει για μια ταινία για την οποία, απ' το 1950 που γυρίστηκε και το 1951 που έγινε γνωστή στην Ευρώπη, έχουν γραφτεί ήδη μερικές εκατοντάδες σελίδες. Ωστόσο, πρόκειται για τη δωδέκατη ταινία του Κουροσάβα, που η Δύση τον ανακάλυψε - και μαζί του και τον ιαπωνικό κινηματογράφο - με καθυστέρηση έντεκα χρόνων... και η Ελλάδα με καθυστέρηση δεκατριών χρόνων, το 1953, όταν το ρεύμα του ενθουσιασμού τον παρέσυρε, τυχαία προφανώς, προς τον ευρωπαϊκό νότο.
Τότε όλος ο κόσμος μιλούσε λιγάκι αβασάνιστα για τον "ασιάτη Πιραντέλλο" ίσως γιατί ακόμα δεν γνώριζαν πως ο μεγάλος Ιάπωνας σκηνοθέτης πατάει πολύ γερά με το ένα του πόδι στην Ανατολή και το άλλο στη Δύση: γνωρίζει τόσο καλά τη δυτική φιλολογία και φιλοσοφία όσο και αυτή της πατρίδας του. Σήμερα, τούτη η πολυσυζητημένη ταινία ανήκει μάλλον στην ιστορία της κινηματογραφικής κριτικής της Ευρώπης παρά στις "χρυσές δέλτους" της ιστορίας του κινηματογράφου της Ιαπωνίας. Άλλωστε, ο ίδιος ο Κουροσάβα ποτέ δεν θεώρησε το Ρασομόν σαν μια απ' τις καλύτερες ταινίες που έχει γυρίσει μέχρι το 1950, ενώ όταν του έδωσαν στο Φεστιβάλ Βενετίας το 1951 το Μεγάλο Βραβείο δεν παρέλειψε να εκφράσει δημοσίως την έκπληξή του."





"Ρασομόν στα ιαπωνικά σημαίνει "πύλη της Κολάσεως" ή "πύλη των Δαιμόνων". Η δράση τοποθετείται στον ιαπωνικό μεσαίωνα, στην Πύλη της Κολάσεως, κάπου κοντά στο Κυότο. Τούτη η πύλη έχει μια διπλή μεταφορική σημασία: Οδηγεί στην "κόλαση της αλήθειας" και στην κόλαση μιας κοινωνικής συμβατικότητας αυστηρά καθορισμένης απ' τον χωρισμό σε κάστες.
Η δυτική κριτική επέμενε πάρα πολύ στην πρώτη άποψη: Οι τέσσερις ριζικά διαφορετικές εκδοχές για τον φόνο ενός ευγενούς Σαμουράι (ή δειλού και άθλιου ανθρωπάριου) που διαδέχονται ή μια την άλλη σε μια σεναριακή δομή που προσεγγίζει πολύ αυτήν της σπονδυλωτής ταινίας, ερμηνεύτηκαν σαν μελέτη της αδυναμίας προσέγγισης της "αντικειμενικής αλήθειας" ή σαν έρευνα πάνω στη "σχετικότητα της αλήθειας"...
Είναι αλήθεια πως η ταινία δεν δίνει απάντηση στο τυπικό αίνιγμα της αστυνομικής παραφιλολογίας "ποιος σκότωσε τον Σαμουράι": Ένας ληστής στο δικαστήριο "ομολογεί" πως τον σκότωσε αυτός όταν επιχείρησε να βιάσει την γυναίκα του Σαμουράι. Η σύζυγος "ομολογεί" πως τον σκότωσε εκείνη γιατί δεν άντεχε την περιφρόνησή του μετά τον βιασμό της. Και το φάντασμα του συζύγου που καταθέτει ποιητική αδεία στο δικαστήριο "ομολογεί" πως ο Σαμουράι αυτοκτόνησε.
Υπάρχει όμως και μια τέταρτη και τελευταία μαρτυρία: Αυτή ενός χωριάτη που ισχυρίζεται πως ήταν αυτόπτης του φόνου και που λέει πως ο ευγενής σκοτώθηκε σε μονομαχία με τον ληστή και ότι η έτσι κι αλλιώς άπιστη σύζυγος του ευγενούς, αφενός ίσως να δέχτηκε μάλλον ευχάριστα τον βιασμό κι αφετέρου εκμεταλλεύτηκε το γεγονός του "ατιμασμένου θανάτου" του συζύγου για να παραστήσει το "θύμα της μοίρας" και την ηρωίδα..."

(Βασίλης Ραφαηλίδης, "Λεξικό Ταινιών", τόμος 2ος, Εκδόσεις "Αιγόκερως")

12... Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ.

(κλικ)

"Τα πικρά δάκρυα της Πέτρας φον Καντ" - "Die Bitteren Traenen Der Petra", 1972
Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ

"Ο πολύ γνωστός, και στο πλατύ κοινό μετά το θάνατό του, και μετά τη μεγάλη του τηλεοπτική επιτυχία "Βερολίνο, Αλεξάντερπλατς", Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, το 1971 που γυρίζει την δέκατη τέταρτη ταινία του Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ, ήταν 29 ετών και είχε στο ενεργητικό του πολλές επιτυχίες τόσο στο σινεμά όσο και στο λεγόμενο "αντιθέατρο"...
Τα Πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ είναι ένα φιλμ γυρισμένο σε σενάριο του ίδιου του σκηνοθέτη που βασίζεται στις θεωρητικές αρχές του "αντιθεάτρου". Και παρόλο που "αφηγείται" τα της διαπροσωπικής λεσβιακής ερωτικής σχέσης μιας αστής και μιας προλετάριας, στην πραγματικότητα, πολύ μικρή σχέση έχει με τον έρωτα: Είναι ένα φιλμ καθαρά πολιτικό, και θα δούμε γιατί."




"Η Πέτρα φον Καντ είναι μια πλούσια αστή σχεδιάστρια μόδας, καλλιεργημένη και εστέτ. Είναι 35 ετών, διαζευγμένη και μητέρα μιας κόρης γύρω στα δεκαοχτώ Χώρισε τον άντρα της για λόγους "αισθητικούς", και στην πραγματικότητα γιατί... ήταν άνδρας. Που σαν τέτοιος, πρέπει να έμπαινε εμπόδιο στα εξουσιαστικά της σχέδια: Η ομοφυλοφιλία της Πέτρα δεν είναι τάξεως ορμονικής-βιολογικής-ψυχολογικής. Είναι τάξεως κοινωνικής. Της επιτρέπει να αναπαράγει άνετα το εξουσιαστικό μοντέλο της ανδροκρατίας και να το μιμείται. Συνεπώς, η Πέτρα δεν είναι ούτε "φεμινίστρια" ούτε λεσβία. Είναι ένας ευνούχος - φαλλοκράτης χωρίς φαλλό, δηλαδή χωρίς το έμβλημα της ανδρικής εξουσίας, αλλά με ανδρική εξουσία, ωστόσο..."







"Η Πέτρα (την παίζει η πολύ μεγάλη ηθοποιός Μαργκίτ Γκάρστενσεν), έχει πάντα μαζί της μια βουβή υπηρέτρια για όλες τις δουλειές, έναν τέλειο σκλάβο... Στο τέλος του φιλμ η Πέτρα θα ελευθερώσει τη σκλάβα με καθυστέρηση σχεδόν 150 χρόνων σε σχέση με μια ανάλογη ιστορική πράξη του Λίνκολν και η σκλάβα (Ιρμ Χέρμαν) θα της φιλήσει το χέρι πριν ριχτεί στη μεγάλη περιπέτεια της ελευθερίας, με την οποία και τελειώνει η ταινία. Για να πάρει αυτή την απόφαση η πολύ λογική, ψύχραιμη και σκληρή Πέτρα (το όνομά της, μέσα στην αλληγορική διάσταση της μυθοπλασίας δεν είναι καθόλου τυχαίο, όπως δεν είναι τυχαίο και το επώνυμο "Καντ" που παραπέμπει απευθείας στον Εμμάνουελ Καντ, δημιουργό του κατεξοχήν συμβιβαστικού και "συνυπαρξιακού" φιλοσοφικού συστήματος), για να γίνει λοιπόν φιλελεύθερη αστή χάνοντας έτσι, τον έτσι κι αλλιώς αταβιστικό τίτλο του "φον", έπρεπε να μεσολαβήσει ένας έρωτας, στην κυριολεξία καταλυτικός: Μπροστά στη φύση - κι ο έρωτας είναι φύση - δεν υπάρχει αφέντης και σκλάβος. Κάλλιστα, ο αφέντης μπορεί να ερωτευθεί το σκλάβο του. Κυρίως όταν είναι πολύ όμορφος όπως, η Χάνα Σιγκούλα. Λοιπόν η Πέτρα ερωτεύεται την Κάριν... Γυναίκα πολύ ταλαιπωρημένη η Κάριν και "ολίγον πόρνη"... ενδίδει στις καταρχήν κατακτητικές ορέξεις της Πέτρα, που αμέσως μετά θα γίνουν και ερωτικές ορέξεις. (Ξέρετε πολλούς αστούς, ή μικροαστούς που δεν αρχίζουν μια ερωτική ιστορία ως κατακτητές; Άλλωστε, κατάκτηση δεν λέγεται στην αστικά βεβαρυμένη γλώσσα η ερωτική επιτυχία; Και το φλερτ δεν είναι ένα είδος στρατηγικού σχεδίου που κατέστρωσε μεθοδικά ο κονκισταδόρος ερωτιδεύς; Γιατί άραγε το φλερτ το λέμε και "ερωτική πολιορκία";...)
Λοιπόν η αστή προσπαθεί να κυριαρχήσει πάνω στην προλετάρια με όπλο την οικονομική της ισχύ, δηλαδή την υπόσχεση που της δίνει πως θα την κάνει διάσημο μανεκέν. Αλλά... Η Κάριν εκτός του ότι "απατά" την Πέτρα με άνδρες, την κοπανάει μια ωραία πρωία και επιστρέφει στον σύζυγό της. Ομοφυλοφιλία τέλος όνειρα για άνετη ζωή δια της απάτης της μόδας τέλος. Τέλος επίσης, και στην εξουσιαστική μανία της Πέτρα, που θα χύσει δάκρυα πικρά στο τέλος. Επιτέλους το τέρας εξανθρωπίστηκε μέσα από την ερωτική κάθαρση."




"Στο φιλμ δεν υπάρχει άνδρας ούτε για δείγμα. Παρά μόνο ζωγραφιστός στην κυριολεξία: Στο ντεκόρ δεσπόζει ένας κολοσσιαίος πίνακας του Νταβίντ αν δεν απατώμαστε, που υπογραμμίζει τη μετάθεση της εξουσίας του άντρα στο χώρο του μύθου, καθώς και την παρουσία του φαλλού ως μυθικού - εξουσιαστικού συμβόλου.
Όλο αυτό το καθόλου δραματικό "δράμα" θα παιχτεί "κεκλεισμένων των θυρών" μέσα στους τέσσερις τοίχους του ροκοκό σπιτιού της Πέτρα... Μέσα σε αυτό το εντελώς εκπληκτικό ντεκόρ, που στην κυριολεξία πρωταγωνιστεί, υπάρχει το κρεβάτι της Πέτρα. Η δράση θ' αρχίσει σ' αυτό, θα τελειώσει σ' αυτό και κατά τα τρία τέταρτα θα διαδραματιστεί πάνω ή κοντά σ' αυτό, δίπλα σε κούκλες-μανεκέν. Αυτό το κλασικό σύμβολο της αστικής ανίας και συχνά της αστικής αντίληψης για την Ιστορία, στο σινεμά δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ με εξυπνότερο και λειτουργικότερο τρόπο. Και το τετριμμένο σύμβολο της κούκλας θα πλαισιώσει έξοχα το σύμβολο του κρεβατιού.
Τούτο το πάρα πολύ σπουδαίο φιλμ, περισσότερο "ακούγεται" παρά βλέπεται..."

(Βασίλης Ραφαηλίδης, "Κινηματογραφικά θέματα", τόμος 1ος, Εκδόσεις Αιγόκερως)

11... Επικίνδυνες Σχέσεις.

(κλικ)

"Επικίνδυνες Σχέσεις" - "Dangerous Liaisons", 1988
Στίβεν Φρίαρς



"Γαλλία, 1760-1770. Oι πλούσιοι και κακομαθημένοι, Μαρκησία Ντε Μερτέιγ και ο κόμης Βαλμόντ, πρώην εραστές και απόλυτα διεστραμμένοι, βάζουν ένα διπλό στοίχημα.
Η Μαρκησία του ζητάει να αποπλανήσει την αφελή και αθώα Σεσίλ Ντε Βολάνζ, η οποία πρόκειται να παντρευτεί έναν από τους πρώην εραστές της, θέλοντας να την διαφθείρει πριν το γάμο.
Στο στόχαστρο τους μπαίνει επίσης η ενάρετη και θεοσεβούμενη αλλά και πανέμορφη Μαντάμ Ντε Τουρβέλ, την οποία ο Βαλμόντ επιμένει ότι μπορεί να κατακτήσει.
Η Μαρκησία το βρίσκει εντελώς απίθανο και του ζητάει γραπτή απόδειξη της νίκης του. Σε αντάλλαγμα θα περάσουν ένα βράδυ μαζί.
Ένα αδίστακτο και σκληρό παιχνίδι εξουσίας και δύναμης ανάμεσα στις γυναίκες και τους άντρες, όπου τα συναισθήματα δεν έχουν καμία θέση και οι συνέπειες του θα είναι τραγικές για όλους, χωρίς να υπάρχει νικητής…" (sevenspot.gr)
.

10... Λόλα.

(κλικ)

"Λόλα" - "Lola", 1961
Ζακ Ντεμύ

"Στη Νάντη η χορεύτρια του καμπαρέ Λόλα, που έχει έλθει από την Αλγερία, περιμένει εδώ και δέκα χρόνια την επιστροφή του πρώην εραστή της, από τον οποίο έχει ένα παιδί..."



"Είναι όμως η Λόλα μια ηθελημένη σάτιρα του μελό, όπου όλες οι καταστάσεις είναι επίτηδες τραβηγμένες μέχρι τ' άκρα; Ή αντίθετα ο Ντεμύ πιστεύει απόλυτα σ' αυτά που δείχνει, οπότε θα πρέπει να μιλήσουμε για την πιο αυθεντική έκφραση της αθωότητας και των συναισθημάτων στον κινηματογράφο; Δύσκολο ν' απαντήσεις με βεβαιότητα. Το σίγουρο είναι ότι όλες οι ταινίες του Ντεμύ κινούνται γύρω από το θέμα των συμπτώσεων: συμπτώσεις που απομακρύνουν ή φέρνουν κοντά αγαπημένα πρόσωπα, συμπτώσεις που... Πίσω από το φαινομενικό ρεαλισμό των ταινιών του Ντεμύ, κρύβεται ένας καθαρά προσωπικός και λυρικός κόσμος, που έχει τον επίπλαστο χαρακτήρα του παραμυθιού: "Ο Ντεμύ, γράφει μια γαλλίδα κριτικός, είναι ένας σκηνοθέτης που προτιμά το συναίσθημα από το διανοουμενισμό, το χιούμορ από τη βία, τη νοσταλγία από το τραγικό, τη χάρη από την ασκήμια". Ακριβώς γιατί είναι ένας αυθεντικός ποιητής, ο Ντεμύ έγινε ευνοϊκά δεκτός από το κίνημα της νουβέλ-βαγκ, που θεματικά τουλάχιστον βρίσκεται πολύ απομακρυσμένη από την προβληματική του. Η Λόλα εξάλλου είναι υποβληματικά φωτογραφημένη από τον Ραούλ Κουτάρ, το μόνιμο συνεργάτη του Γκοντάρ, που άλλοτε με τη μηχανή στο χέρι κι άλλοτε με πολύ περίπλοκες κι επεξεργασμένες κινήσεις της κάμερας, φωτογραφίζει μια μυθική Νάντη και μια εξίσου μυθική Ανούκ Αιμέ. Μια γοητευτική ταινία λοιπόν πάνω σε μια πόλη, μια γυναίκα, μια ιστορία αγάπης κι αναμονής, πάνω στην ίδια τη ζωή."

("1916-1986 μια συλλογή ταινιών" του Παράλληλου Κυκλώματος Studio, επιμέλεια και σύνταξη Μπ. Ακτσόγλου)

"Πένθος και Μελαγχολία" #

.

"Μοιάζει να έχουμε ξεχάσει την ενόχληση και τη δυσφορία που προκάλεσε η σκέψη του Φρόυντ, όταν πρωτοδιατυπωνόταν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Σήμερα η ψυχαναλυτική διαδικασία είναι κοινό βίωμα. Οι φροϋδικοί όροι έχουν εκλαϊκευτεί, σε πλήρη αντίθεση με τη δυσκολία αποδοχής που συνάντησαν από τους σύγχρονους του Φρόυντ, κυρίως επειδή τα πάντα φαίνονταν να συνδέονται με το ερωτικό ένστικτο. Και το πλέον ανεπίτρεπτο: ο "βλάσφημος" και εν πολλοίς "αυθαίρετος" λόγος του, αξίωνε να καταστεί επιστημονικός, συνεπώς αδιαμφισβήτητη αλήθεια.

Η παράσταση επιχειρεί να επαναφέρει στο προσκήνιο αυτό το πρώτο "παραξένεμα", το ενοχλητικό, το βέβηλο "ανοίκειο" του φροϋδικού στοχασμού. Και αυτό θέλει να το επιτύχει αρθρώνοντας ταυτόχρονα μια απόπειρα κριτικής.
Τα παραδείγματα των μελαγχολικών ασθενών (οι σημερινοί καταθλιπτικοί) που αναφέρει ο Φρόυντ στο κείμενο του "Πένθος και Μελαγχολία", προκειμένου να καταστήσει χειροπιαστό τον θεωρητικό του λόγο, παρουσιάζουν το εξής ίδιο χαρακτηριστικό: είναι όλες γυναίκες. Έχουμε την περίπτωση της "εγκαταλελειμμένης συζύγου", την περίπτωση της "ανίκανης γυναίκας" κοκ. Είναι σαν να δηλώνεται, εμμέσως πλην σαφώς, ότι η μελαγχολία αφορά τις γυναίκες, όχι τους άντρες. Αυτό μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μπορούμε να ισχυριστούμε πως όταν ένας άντρας εκδηλώνει μελαγχολία, αυτό συνιστά (κατά Φρόυντ) μία μορφή εκθήλυνσης..."

(από το πρόγραμμα της παράστασης)
.

9... Ανεμοδαρμένα Ύψη.

(κλικ)

"Ανεμοδαρμένα Ύψη" - "Adismos de Passion" , 1953
Λουίς Μπουνιουέλ

"Ανάμεσα στο 1946 και στο 1964, από το Γκραν Καζίνο ως τον Σίμωνα της ερήμου, γύρισα στο Μεξικό είκοσι ταινίες (στις τριανταδύο που έχω γυρίσει συνολικά). Με εξαίρεση τον Ροβινσώνα Κρούσο και το The young one... όλες αυτές οι ταινίες γυρίστηκαν σε ισπανική γλώσσα, με ηθοποιούς και τεχνικούς μεξικάνους. Ο χρόνος γυρίσματός τους κυμαινόταν ανάμεσα στις δεκαοκτώ με εικοσιτέσσερις μέρες - πολύ μικρός -... Τα μέσα ήταν περιορισμένα, η αμοιβή μου πολύ χαμηλή. Δύο φορές έτυχε να κάνω τρεις ταινίες μέσα στην ίδια χρονιά.
Η ανάγκη στην οποία βρισκόμουν, να ζω τον εαυτό μου και την οικογένειά μου από τη δουλειά μου, εξηγεί ίσως το γεγονός ότι σήμερα αυτές οι ταινίες εκτιμούνται ποικιλιτρόπως, πράγμα που το καταλαβαίνω πολύ καλά. Πολλές φορές μου συνέβη να δεχτώ θέματα που δεν τα είχα καθόλου διαλέξει και να δουλέψω με ηθοποιούς που δεν ταίριαζαν στους ρόλους τους. Παρ' όλα αυτά, το 'χω πει πολλές φορές, πιστεύω ότι ουδέποτε γύρισα μια σκηνή, που να ήταν αντίθετη στις πεποιθήσεις μου, στην προσωπική μου ηθική. Σ' αυτές τις άνισες ταινίες, δεν υπάρχει κάτι που να μου φαίνεται αναξιοπρεπές..."





"Από το 1930 είχα γράψει μαζί με τον Ύνικ ένα σενάριο, από το βιβλίο Ανεμοδαρμένα ύψη. Όπως όλοι οι σουρρεαλιστές, αισθανόμουν μεγάλη έλξη γι' αυτό το μυθιστόρημα και ήθελα να το κάνω ταινία. Η ευκαιρία μου παρουσιάστηκε το 1953 στο Μεξικό. Ξανακοίταξα το σενάριο, σίγουρα ένα από τα καλύτερα που έχουν περάσει από τα χέρια μου. Δυστυχώς αναγκάστηκα να δεχτώ ηθοποιούς που είχε κλείσει ο Οσκαρ για ένα μιούζικαλ. Ήταν ο Ζωρζ Μιστράλ, ο Ερνέστο Αλόνσο, η Λίντα Πράντο, τραγουδίστρια και χορεύτρια της ρούμπα (una rumbera), που θα έπαιζε το ρόλο ενός νεαρού ρομαντικού κοριτσιού, και μια πολωνέζα ηθοποιός, η Ιραζέμα Ντίλιαν, που ενώ είχε ένα τύπο καθαρά σλαβικό, έπρεπε να παίξει την αδελφή ενός μεξικανού μιγά. Προτιμώ να μη μιλήσω για τα προβλήματα που αντιμετώπισα στο γύρισμα, για ένα αποτέλεσμα πολύ συζητήσιμο.

Σε μια σκηνή της ταινίας ένας γέρος διαβάζει σ' ένα παιδί ένα κείμενο, που για εμένα είναι το ωραιότερο της Βίβλου, πολύ ανώτερο από το Άσμα ασμάτων. Υπάρχει στη Σοφία Σολομώντος, βιβλίο που δεν βρίσκεται σε όλες τις εκδόσεις, κάθε άλλο μάλιστα. Ο συγγραφέας αυτών των εξαίσιων γραμμών, τις βάζει στο στόμα των ασεβών. Αλλιώς, θα ήταν αδύνατο να ειπωθούν. Αρκεί να βάλει κανείς μέσα σε παρένθεση τις πρώτες λέξεις και να διαβάσει:
(Διότι οι ασεβείς είπαν στους εαυτούς τους, μέσα στην πλάνη του λογισμού τους) : Ο χρόνος της ζωής μας είναι σύντομος και γεμάτος θλίψη, δεν υπάρχει καμία θεραπεία ενάντια στον θάνατο του ανθρώπου, και ποτέ δεν γνωρίσαμε κανένα που να γύρισε από τον τάφο του.
Διότι μοίρα μας είναι η περιπέτεια, και ύστερα θα είμαστε σαν να μην υπήρξαμε ποτέ, γιατί η ανάσα των ρουθουνιών μας δεν είναι παρά καπνός, και ο λόγος μας σαν σπίθα εφήμερη που βγαίνει από την καρδιά μας.
Όταν αυτή σβήσει, το σώμα μας θα γίνει στάχτη, και το πνεύμα μας, σαν λεπτός αέρας, θα διασκορπιστεί.
Και το όνομά μας με τον καιρό θα λησμονηθεί, και καμία ανάμνηση δεν θα μείνει από τις πράξεις μας, και η ζωή μας, σαν συννεφιά και σαν ομίχλη θα περάσει και θα διαλυθεί, κυνηγημένη απ' τις ακτίνες του ήλιου και νικημένη από τη φλόγα του.
Γιατί ο χρόνος της ζωής μας είναι σαν το πέρασμα ενός ίσκιου, και δεν γίνεται να ξεφύγουμε από το τέλος μας, διότι είναι γραμμένο, και κανείς δεν γλυτώνει απ' αυτό.
Ελάτε λοιπόν, ας απολαύσουμε τ' αγαθά που έχουμε. Ας βιαστούμε να χαρούμε την πλάση και τη νιότη.
Ας μεθύσουμε με το καλύτερο κρασί, ας λουστούμε με αρώματα, κι ας αφήσουμε το λουλούδι της άνοιξης να περάσει.
Ας στεφανωθούμε με μπουμπούκια τριαντάφυλλων, πριν προλάβουν να μαραθούν.
Ας μην υπάρξει ούτε ένας ανάμεσά μας, που δεν θα πάρει μέρος στις ασωτίες μας, ας αφήσουμε παντού τα σημάδια της ηδονής, γιατί αυτό είναι το μερτικό μας και ο κλήρος μας."

(Λουίς Μπουνιουέλ, "Η τελευταία πνοή", Εκδόσεις "Οδυσσέας")

8... Βιριδιάνα.

(κλικ)

"Βιριδιάνα" - "Viridiana", 1961
Λουίς Μπουνιουέλ

"Απ' την αρχή πρέπει να πούμε πως, για να εξοικειωθεί κανείς με την μεγαλειώδη απλότητα αυτής της κλασσικής πια ταινίας χρειάζεται μια προπαίδεια, βασικά σ' ότι αφορά τον μπουνιουελικό τρόπο χρήσεως των συμβόλων και το προτσές της καλλιτεχνικής δημιουργίας ενός από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες από δημιουργίας κινηματογράφου..."





"... Κι εδώ, όπως και σ' όλες του σχεδόν τις ταινίες βάζει σαν στόχο την απομυθοποίηση ορισμένων πρωταρχικών χριστιανικών συμβόλων, όπως η αγιότητα κι η χριστιανικής υφής φιλανθρωπία. Γιατί ο Μπουνιουέλ παραμένει πάντα "δεδηλωμένος" πολέμιος της θρησκείας και πιστεύει πως το κακό στον κόσμο έχει σαν βάση την χριστιανική ηθική που κατά την γνώμη του διαστρέβλωσε τις πρωταρχικές και ενστικτώδικες ηθικές αρχές και απαλλοτρίωσε τη γνησιότητα και τιμιότητα που έχουν από μόνα τους τα ένστικτα... Φυσικά, η κριτική του επεκτείνεται πάντα και σε όλα τα παράγωγα της χριστιανικής ηθικής καθώς επίσης και στη σημερινή μορφή της οικογένειας, του κράτους κλπ. Γι' αυτό ακριβώς το λόγο οι τρομαγμένοι αστοί, που πρώτη φορά είδαν να γκρεμίζονται τα σύμβολα και οι μύθοι τους με τη μαγική δύναμη και την αμεσότητα της εικόνας, προσπάθησαν από την αρχή σχεδόν της καριέρας του (1930) να τον απομονώσουν με κάθε τρόπο. Μάταιος κόπος. Ο Μπουνιουέλ έγινε με τον καιρό το σύμβολο του αντικομφορμισμού και της ασυμβίβαστης τιμιότητας.
Το περίεργο είναι πως η Βιριδιάνα γυρίστηκε με την άδεια και τις ευλογίες του Φράνκο. Ώσπου να πάρουν είδηση οι φασίστες περί τίνος ακριβώς επρόκειτο οι φίλοι του συμπατριώτες φυγάδευσαν την ταινία στη Γαλλία. Γεννάται τώρα το ερώτημα πως γελάστηκαν οι λογοκριτές. Η απάντηση είναι απλούστατη. Το σενάριο που διάβασαν, έμοιαζε σαν ύμνος στη χριστιανική αγιότητα που αποτελεί και το θέμα της ταινίας. Όμως, σκηνοθετικά το θέμα αυτό πήρε εντελώς αντίστροφες προεκτάσεις και έγινε η πιο σοφή και τέλεια κριτική που έγινε ποτέ για το υποκριτικό πλασάρισμα κατά μόνας της αγιοσύνης σαν αντίδοτο στην κοινωνική δυστυχία. Η Βιριδιάνα, μαθητευόμενη καλόγρια, περνάει όλα τα στάδια της "πτώσης" απ' τον ουρανό στη γη κι η φάρμα του θείου της γίνεται το καθαρτήριο για να κερδίσει τελικά όχι τον παράδεισο αλλά την κοινωνική της υπόσταση και αξία. Όταν ο θείος της, θύμα κι αυτός των παλιωμένων κοινωνικών συμβάσεων αυτοκτονεί γιατί δεν κατάφερε ποτέ να διώξει τα φθαρμένα σύμβολα και να προσαρμοσθεί στην εποχή του, η Βιριδιάνα καταλαβαίνει πως ο δρόμος προς τη μοναστική της αγιότητα έχει αποκοπεί. Στρέφεται λοιπόν στο πιο πρόχειρο υποκατάστατο, τη φιλανθρωπία, πιστεύοντας κι αυτή όπως όλες οι κυρίες του κόσμου που ανήκουν σε φιλανθρωπικούς συλλόγους πως η ελεημοσύνη δίνει εγγυημένο διαβατήριο για τον παράδεισο. Δεύτερη απογοήτευση και τελική πτώση. Η Βιριδιάνα βλέπει τους ρακένδυτους λούμπεν που μάζεψε στο σπίτι της να επαναστατούν. Χάνει και την τελευταία ελπίδα πως θα ήταν δυνατό να φτάσει στην αγιότητα έμμεσα. Δεν της μένει παρά να... παίζει χαρτιά με τον ξάδελφό της... Η Βιριδιάνα επανέρχεται στη ζωή, ενσωματώνεται στην κοινωνία, εντός της οποίας σώζεται έστω και με τον ευτελέστερο τρόπο: παίζοντας χαρτιά ! Αξίζει να σταθούμε στα σύμβολα που μεταχειρίζεται ο σκηνοθέτης για να υπογραμμίσει τις προθέσεις του όπως ο σταυρός που είναι θήκη μαχαιριών, το ξεπουπουλιασμένο περιστέρι... και, κυρίως, το ανεπανάληπτο πάρτυ των ζητιάνων που αποτελεί σπάνιο κομμάτι κινηματογραφικής ανθολογίας..."





"... Η αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου του Ντα Βίντσι αποτέλεσε την πέτρα του σκανδάλου για τους λογοκριτές. Ο σπαραχτικός χορός με το Αλληλούια του Χαίντελ, ήταν μια πρωτάκουστη "ιεροσυλία". Το Βατικανό διαμαρτύρεται, οι παπάδες όλου του κόσμου διαμαρτύρονται, οι φιλάνθρωπες κυρίες διαμαρτύρονται, οι εφησυχασμένοι αστοί διαμαρτύρονται. Ο Μπουνιουέλ πετυχαίνει καίρια τον στόχο του. Σε ηλικία 62 χρόνων αναταράσσει ακόμα μια φορά τα λιμνάζοντα νερά της συμβατικής ηθικής..."

(Βασίλης Ραφαηλίδης, "Λεξικό Ταινιών", τόμος Γ' , Εκδόσεις "Αιγόκερως")