"Τα πικρά δάκρυα της Πέτρας φον Καντ" - "Die Bitteren Traenen Der Petra", 1972
Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ
"Ο πολύ γνωστός, και στο πλατύ κοινό μετά το θάνατό του, και μετά τη μεγάλη του τηλεοπτική επιτυχία "Βερολίνο, Αλεξάντερπλατς", Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, το 1971 που γυρίζει την δέκατη τέταρτη ταινία του Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ, ήταν 29 ετών και είχε στο ενεργητικό του πολλές επιτυχίες τόσο στο σινεμά όσο και στο λεγόμενο "αντιθέατρο"...
Τα Πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ είναι ένα φιλμ γυρισμένο σε σενάριο του ίδιου του σκηνοθέτη που βασίζεται στις θεωρητικές αρχές του "αντιθεάτρου". Και παρόλο που "αφηγείται" τα της διαπροσωπικής λεσβιακής ερωτικής σχέσης μιας αστής και μιας προλετάριας, στην πραγματικότητα, πολύ μικρή σχέση έχει με τον έρωτα: Είναι ένα φιλμ καθαρά πολιτικό, και θα δούμε γιατί."
"Η Πέτρα φον Καντ είναι μια πλούσια αστή σχεδιάστρια μόδας, καλλιεργημένη και εστέτ. Είναι 35 ετών, διαζευγμένη και μητέρα μιας κόρης γύρω στα δεκαοχτώ Χώρισε τον άντρα της για λόγους "αισθητικούς", και στην πραγματικότητα γιατί... ήταν άνδρας. Που σαν τέτοιος, πρέπει να έμπαινε εμπόδιο στα εξουσιαστικά της σχέδια: Η ομοφυλοφιλία της Πέτρα δεν είναι τάξεως ορμονικής-βιολογικής-ψυχολογικής. Είναι τάξεως κοινωνικής. Της επιτρέπει να αναπαράγει άνετα το εξουσιαστικό μοντέλο της ανδροκρατίας και να το μιμείται. Συνεπώς, η Πέτρα δεν είναι ούτε "φεμινίστρια" ούτε λεσβία. Είναι ένας ευνούχος - φαλλοκράτης χωρίς φαλλό, δηλαδή χωρίς το έμβλημα της ανδρικής εξουσίας, αλλά με ανδρική εξουσία, ωστόσο..."
"Η Πέτρα (την παίζει η πολύ μεγάλη ηθοποιός Μαργκίτ Γκάρστενσεν), έχει πάντα μαζί της μια βουβή υπηρέτρια για όλες τις δουλειές, έναν τέλειο σκλάβο... Στο τέλος του φιλμ η Πέτρα θα ελευθερώσει τη σκλάβα με καθυστέρηση σχεδόν 150 χρόνων σε σχέση με μια ανάλογη ιστορική πράξη του Λίνκολν και η σκλάβα (Ιρμ Χέρμαν) θα της φιλήσει το χέρι πριν ριχτεί στη μεγάλη περιπέτεια της ελευθερίας, με την οποία και τελειώνει η ταινία. Για να πάρει αυτή την απόφαση η πολύ λογική, ψύχραιμη και σκληρή Πέτρα (το όνομά της, μέσα στην αλληγορική διάσταση της μυθοπλασίας δεν είναι καθόλου τυχαίο, όπως δεν είναι τυχαίο και το επώνυμο "Καντ" που παραπέμπει απευθείας στον Εμμάνουελ Καντ, δημιουργό του κατεξοχήν συμβιβαστικού και "συνυπαρξιακού" φιλοσοφικού συστήματος), για να γίνει λοιπόν φιλελεύθερη αστή χάνοντας έτσι, τον έτσι κι αλλιώς αταβιστικό τίτλο του "φον", έπρεπε να μεσολαβήσει ένας έρωτας, στην κυριολεξία καταλυτικός: Μπροστά στη φύση - κι ο έρωτας είναι φύση - δεν υπάρχει αφέντης και σκλάβος. Κάλλιστα, ο αφέντης μπορεί να ερωτευθεί το σκλάβο του. Κυρίως όταν είναι πολύ όμορφος όπως, η Χάνα Σιγκούλα. Λοιπόν η Πέτρα ερωτεύεται την Κάριν... Γυναίκα πολύ ταλαιπωρημένη η Κάριν και "ολίγον πόρνη"... ενδίδει στις καταρχήν κατακτητικές ορέξεις της Πέτρα, που αμέσως μετά θα γίνουν και ερωτικές ορέξεις. (Ξέρετε πολλούς αστούς, ή μικροαστούς που δεν αρχίζουν μια ερωτική ιστορία ως κατακτητές; Άλλωστε, κατάκτηση δεν λέγεται στην αστικά βεβαρυμένη γλώσσα η ερωτική επιτυχία; Και το φλερτ δεν είναι ένα είδος στρατηγικού σχεδίου που κατέστρωσε μεθοδικά ο κονκισταδόρος ερωτιδεύς; Γιατί άραγε το φλερτ το λέμε και "ερωτική πολιορκία";...)
Λοιπόν η αστή προσπαθεί να κυριαρχήσει πάνω στην προλετάρια με όπλο την οικονομική της ισχύ, δηλαδή την υπόσχεση που της δίνει πως θα την κάνει διάσημο μανεκέν. Αλλά... Η Κάριν εκτός του ότι "απατά" την Πέτρα με άνδρες, την κοπανάει μια ωραία πρωία και επιστρέφει στον σύζυγό της. Ομοφυλοφιλία τέλος όνειρα για άνετη ζωή δια της απάτης της μόδας τέλος. Τέλος επίσης, και στην εξουσιαστική μανία της Πέτρα, που θα χύσει δάκρυα πικρά στο τέλος. Επιτέλους το τέρας εξανθρωπίστηκε μέσα από την ερωτική κάθαρση."
"Στο φιλμ δεν υπάρχει άνδρας ούτε για δείγμα. Παρά μόνο ζωγραφιστός στην κυριολεξία: Στο ντεκόρ δεσπόζει ένας κολοσσιαίος πίνακας του Νταβίντ αν δεν απατώμαστε, που υπογραμμίζει τη μετάθεση της εξουσίας του άντρα στο χώρο του μύθου, καθώς και την παρουσία του φαλλού ως μυθικού - εξουσιαστικού συμβόλου.
Όλο αυτό το καθόλου δραματικό "δράμα" θα παιχτεί "κεκλεισμένων των θυρών" μέσα στους τέσσερις τοίχους του ροκοκό σπιτιού της Πέτρα... Μέσα σε αυτό το εντελώς εκπληκτικό ντεκόρ, που στην κυριολεξία πρωταγωνιστεί, υπάρχει το κρεβάτι της Πέτρα. Η δράση θ' αρχίσει σ' αυτό, θα τελειώσει σ' αυτό και κατά τα τρία τέταρτα θα διαδραματιστεί πάνω ή κοντά σ' αυτό, δίπλα σε κούκλες-μανεκέν. Αυτό το κλασικό σύμβολο της αστικής ανίας και συχνά της αστικής αντίληψης για την Ιστορία, στο σινεμά δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ με εξυπνότερο και λειτουργικότερο τρόπο. Και το τετριμμένο σύμβολο της κούκλας θα πλαισιώσει έξοχα το σύμβολο του κρεβατιού.
Τούτο το πάρα πολύ σπουδαίο φιλμ, περισσότερο "ακούγεται" παρά βλέπεται..."
(Βασίλης Ραφαηλίδης, "Κινηματογραφικά θέματα", τόμος 1ος, Εκδόσεις Αιγόκερως)
Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ
"Ο πολύ γνωστός, και στο πλατύ κοινό μετά το θάνατό του, και μετά τη μεγάλη του τηλεοπτική επιτυχία "Βερολίνο, Αλεξάντερπλατς", Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, το 1971 που γυρίζει την δέκατη τέταρτη ταινία του Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ, ήταν 29 ετών και είχε στο ενεργητικό του πολλές επιτυχίες τόσο στο σινεμά όσο και στο λεγόμενο "αντιθέατρο"...
Τα Πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ είναι ένα φιλμ γυρισμένο σε σενάριο του ίδιου του σκηνοθέτη που βασίζεται στις θεωρητικές αρχές του "αντιθεάτρου". Και παρόλο που "αφηγείται" τα της διαπροσωπικής λεσβιακής ερωτικής σχέσης μιας αστής και μιας προλετάριας, στην πραγματικότητα, πολύ μικρή σχέση έχει με τον έρωτα: Είναι ένα φιλμ καθαρά πολιτικό, και θα δούμε γιατί."
"Η Πέτρα φον Καντ είναι μια πλούσια αστή σχεδιάστρια μόδας, καλλιεργημένη και εστέτ. Είναι 35 ετών, διαζευγμένη και μητέρα μιας κόρης γύρω στα δεκαοχτώ Χώρισε τον άντρα της για λόγους "αισθητικούς", και στην πραγματικότητα γιατί... ήταν άνδρας. Που σαν τέτοιος, πρέπει να έμπαινε εμπόδιο στα εξουσιαστικά της σχέδια: Η ομοφυλοφιλία της Πέτρα δεν είναι τάξεως ορμονικής-βιολογικής-ψυχολογικής. Είναι τάξεως κοινωνικής. Της επιτρέπει να αναπαράγει άνετα το εξουσιαστικό μοντέλο της ανδροκρατίας και να το μιμείται. Συνεπώς, η Πέτρα δεν είναι ούτε "φεμινίστρια" ούτε λεσβία. Είναι ένας ευνούχος - φαλλοκράτης χωρίς φαλλό, δηλαδή χωρίς το έμβλημα της ανδρικής εξουσίας, αλλά με ανδρική εξουσία, ωστόσο..."
"Η Πέτρα (την παίζει η πολύ μεγάλη ηθοποιός Μαργκίτ Γκάρστενσεν), έχει πάντα μαζί της μια βουβή υπηρέτρια για όλες τις δουλειές, έναν τέλειο σκλάβο... Στο τέλος του φιλμ η Πέτρα θα ελευθερώσει τη σκλάβα με καθυστέρηση σχεδόν 150 χρόνων σε σχέση με μια ανάλογη ιστορική πράξη του Λίνκολν και η σκλάβα (Ιρμ Χέρμαν) θα της φιλήσει το χέρι πριν ριχτεί στη μεγάλη περιπέτεια της ελευθερίας, με την οποία και τελειώνει η ταινία. Για να πάρει αυτή την απόφαση η πολύ λογική, ψύχραιμη και σκληρή Πέτρα (το όνομά της, μέσα στην αλληγορική διάσταση της μυθοπλασίας δεν είναι καθόλου τυχαίο, όπως δεν είναι τυχαίο και το επώνυμο "Καντ" που παραπέμπει απευθείας στον Εμμάνουελ Καντ, δημιουργό του κατεξοχήν συμβιβαστικού και "συνυπαρξιακού" φιλοσοφικού συστήματος), για να γίνει λοιπόν φιλελεύθερη αστή χάνοντας έτσι, τον έτσι κι αλλιώς αταβιστικό τίτλο του "φον", έπρεπε να μεσολαβήσει ένας έρωτας, στην κυριολεξία καταλυτικός: Μπροστά στη φύση - κι ο έρωτας είναι φύση - δεν υπάρχει αφέντης και σκλάβος. Κάλλιστα, ο αφέντης μπορεί να ερωτευθεί το σκλάβο του. Κυρίως όταν είναι πολύ όμορφος όπως, η Χάνα Σιγκούλα. Λοιπόν η Πέτρα ερωτεύεται την Κάριν... Γυναίκα πολύ ταλαιπωρημένη η Κάριν και "ολίγον πόρνη"... ενδίδει στις καταρχήν κατακτητικές ορέξεις της Πέτρα, που αμέσως μετά θα γίνουν και ερωτικές ορέξεις. (Ξέρετε πολλούς αστούς, ή μικροαστούς που δεν αρχίζουν μια ερωτική ιστορία ως κατακτητές; Άλλωστε, κατάκτηση δεν λέγεται στην αστικά βεβαρυμένη γλώσσα η ερωτική επιτυχία; Και το φλερτ δεν είναι ένα είδος στρατηγικού σχεδίου που κατέστρωσε μεθοδικά ο κονκισταδόρος ερωτιδεύς; Γιατί άραγε το φλερτ το λέμε και "ερωτική πολιορκία";...)
Λοιπόν η αστή προσπαθεί να κυριαρχήσει πάνω στην προλετάρια με όπλο την οικονομική της ισχύ, δηλαδή την υπόσχεση που της δίνει πως θα την κάνει διάσημο μανεκέν. Αλλά... Η Κάριν εκτός του ότι "απατά" την Πέτρα με άνδρες, την κοπανάει μια ωραία πρωία και επιστρέφει στον σύζυγό της. Ομοφυλοφιλία τέλος όνειρα για άνετη ζωή δια της απάτης της μόδας τέλος. Τέλος επίσης, και στην εξουσιαστική μανία της Πέτρα, που θα χύσει δάκρυα πικρά στο τέλος. Επιτέλους το τέρας εξανθρωπίστηκε μέσα από την ερωτική κάθαρση."
"Στο φιλμ δεν υπάρχει άνδρας ούτε για δείγμα. Παρά μόνο ζωγραφιστός στην κυριολεξία: Στο ντεκόρ δεσπόζει ένας κολοσσιαίος πίνακας του Νταβίντ αν δεν απατώμαστε, που υπογραμμίζει τη μετάθεση της εξουσίας του άντρα στο χώρο του μύθου, καθώς και την παρουσία του φαλλού ως μυθικού - εξουσιαστικού συμβόλου.
Όλο αυτό το καθόλου δραματικό "δράμα" θα παιχτεί "κεκλεισμένων των θυρών" μέσα στους τέσσερις τοίχους του ροκοκό σπιτιού της Πέτρα... Μέσα σε αυτό το εντελώς εκπληκτικό ντεκόρ, που στην κυριολεξία πρωταγωνιστεί, υπάρχει το κρεβάτι της Πέτρα. Η δράση θ' αρχίσει σ' αυτό, θα τελειώσει σ' αυτό και κατά τα τρία τέταρτα θα διαδραματιστεί πάνω ή κοντά σ' αυτό, δίπλα σε κούκλες-μανεκέν. Αυτό το κλασικό σύμβολο της αστικής ανίας και συχνά της αστικής αντίληψης για την Ιστορία, στο σινεμά δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ με εξυπνότερο και λειτουργικότερο τρόπο. Και το τετριμμένο σύμβολο της κούκλας θα πλαισιώσει έξοχα το σύμβολο του κρεβατιού.
Τούτο το πάρα πολύ σπουδαίο φιλμ, περισσότερο "ακούγεται" παρά βλέπεται..."
(Βασίλης Ραφαηλίδης, "Κινηματογραφικά θέματα", τόμος 1ος, Εκδόσεις Αιγόκερως)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου