"Ρασομόν" - "Rashomon", 1950
Ακίρα Κουροσάβα
"Αισθάνεται κανείς μια κάποια αμηχανία όταν καλείται να γράψει για μια ταινία για την οποία, απ' το 1950 που γυρίστηκε και το 1951 που έγινε γνωστή στην Ευρώπη, έχουν γραφτεί ήδη μερικές εκατοντάδες σελίδες. Ωστόσο, πρόκειται για τη δωδέκατη ταινία του Κουροσάβα, που η Δύση τον ανακάλυψε - και μαζί του και τον ιαπωνικό κινηματογράφο - με καθυστέρηση έντεκα χρόνων... και η Ελλάδα με καθυστέρηση δεκατριών χρόνων, το 1953, όταν το ρεύμα του ενθουσιασμού τον παρέσυρε, τυχαία προφανώς, προς τον ευρωπαϊκό νότο.
Τότε όλος ο κόσμος μιλούσε λιγάκι αβασάνιστα για τον "ασιάτη Πιραντέλλο" ίσως γιατί ακόμα δεν γνώριζαν πως ο μεγάλος Ιάπωνας σκηνοθέτης πατάει πολύ γερά με το ένα του πόδι στην Ανατολή και το άλλο στη Δύση: γνωρίζει τόσο καλά τη δυτική φιλολογία και φιλοσοφία όσο και αυτή της πατρίδας του. Σήμερα, τούτη η πολυσυζητημένη ταινία ανήκει μάλλον στην ιστορία της κινηματογραφικής κριτικής της Ευρώπης παρά στις "χρυσές δέλτους" της ιστορίας του κινηματογράφου της Ιαπωνίας. Άλλωστε, ο ίδιος ο Κουροσάβα ποτέ δεν θεώρησε το Ρασομόν σαν μια απ' τις καλύτερες ταινίες που έχει γυρίσει μέχρι το 1950, ενώ όταν του έδωσαν στο Φεστιβάλ Βενετίας το 1951 το Μεγάλο Βραβείο δεν παρέλειψε να εκφράσει δημοσίως την έκπληξή του."
"Ρασομόν στα ιαπωνικά σημαίνει "πύλη της Κολάσεως" ή "πύλη των Δαιμόνων". Η δράση τοποθετείται στον ιαπωνικό μεσαίωνα, στην Πύλη της Κολάσεως, κάπου κοντά στο Κυότο. Τούτη η πύλη έχει μια διπλή μεταφορική σημασία: Οδηγεί στην "κόλαση της αλήθειας" και στην κόλαση μιας κοινωνικής συμβατικότητας αυστηρά καθορισμένης απ' τον χωρισμό σε κάστες.
Η δυτική κριτική επέμενε πάρα πολύ στην πρώτη άποψη: Οι τέσσερις ριζικά διαφορετικές εκδοχές για τον φόνο ενός ευγενούς Σαμουράι (ή δειλού και άθλιου ανθρωπάριου) που διαδέχονται ή μια την άλλη σε μια σεναριακή δομή που προσεγγίζει πολύ αυτήν της σπονδυλωτής ταινίας, ερμηνεύτηκαν σαν μελέτη της αδυναμίας προσέγγισης της "αντικειμενικής αλήθειας" ή σαν έρευνα πάνω στη "σχετικότητα της αλήθειας"...
Είναι αλήθεια πως η ταινία δεν δίνει απάντηση στο τυπικό αίνιγμα της αστυνομικής παραφιλολογίας "ποιος σκότωσε τον Σαμουράι": Ένας ληστής στο δικαστήριο "ομολογεί" πως τον σκότωσε αυτός όταν επιχείρησε να βιάσει την γυναίκα του Σαμουράι. Η σύζυγος "ομολογεί" πως τον σκότωσε εκείνη γιατί δεν άντεχε την περιφρόνησή του μετά τον βιασμό της. Και το φάντασμα του συζύγου που καταθέτει ποιητική αδεία στο δικαστήριο "ομολογεί" πως ο Σαμουράι αυτοκτόνησε.
Υπάρχει όμως και μια τέταρτη και τελευταία μαρτυρία: Αυτή ενός χωριάτη που ισχυρίζεται πως ήταν αυτόπτης του φόνου και που λέει πως ο ευγενής σκοτώθηκε σε μονομαχία με τον ληστή και ότι η έτσι κι αλλιώς άπιστη σύζυγος του ευγενούς, αφενός ίσως να δέχτηκε μάλλον ευχάριστα τον βιασμό κι αφετέρου εκμεταλλεύτηκε το γεγονός του "ατιμασμένου θανάτου" του συζύγου για να παραστήσει το "θύμα της μοίρας" και την ηρωίδα..."
(Βασίλης Ραφαηλίδης, "Λεξικό Ταινιών", τόμος 2ος, Εκδόσεις "Αιγόκερως")
Ακίρα Κουροσάβα
"Αισθάνεται κανείς μια κάποια αμηχανία όταν καλείται να γράψει για μια ταινία για την οποία, απ' το 1950 που γυρίστηκε και το 1951 που έγινε γνωστή στην Ευρώπη, έχουν γραφτεί ήδη μερικές εκατοντάδες σελίδες. Ωστόσο, πρόκειται για τη δωδέκατη ταινία του Κουροσάβα, που η Δύση τον ανακάλυψε - και μαζί του και τον ιαπωνικό κινηματογράφο - με καθυστέρηση έντεκα χρόνων... και η Ελλάδα με καθυστέρηση δεκατριών χρόνων, το 1953, όταν το ρεύμα του ενθουσιασμού τον παρέσυρε, τυχαία προφανώς, προς τον ευρωπαϊκό νότο.
Τότε όλος ο κόσμος μιλούσε λιγάκι αβασάνιστα για τον "ασιάτη Πιραντέλλο" ίσως γιατί ακόμα δεν γνώριζαν πως ο μεγάλος Ιάπωνας σκηνοθέτης πατάει πολύ γερά με το ένα του πόδι στην Ανατολή και το άλλο στη Δύση: γνωρίζει τόσο καλά τη δυτική φιλολογία και φιλοσοφία όσο και αυτή της πατρίδας του. Σήμερα, τούτη η πολυσυζητημένη ταινία ανήκει μάλλον στην ιστορία της κινηματογραφικής κριτικής της Ευρώπης παρά στις "χρυσές δέλτους" της ιστορίας του κινηματογράφου της Ιαπωνίας. Άλλωστε, ο ίδιος ο Κουροσάβα ποτέ δεν θεώρησε το Ρασομόν σαν μια απ' τις καλύτερες ταινίες που έχει γυρίσει μέχρι το 1950, ενώ όταν του έδωσαν στο Φεστιβάλ Βενετίας το 1951 το Μεγάλο Βραβείο δεν παρέλειψε να εκφράσει δημοσίως την έκπληξή του."
"Ρασομόν στα ιαπωνικά σημαίνει "πύλη της Κολάσεως" ή "πύλη των Δαιμόνων". Η δράση τοποθετείται στον ιαπωνικό μεσαίωνα, στην Πύλη της Κολάσεως, κάπου κοντά στο Κυότο. Τούτη η πύλη έχει μια διπλή μεταφορική σημασία: Οδηγεί στην "κόλαση της αλήθειας" και στην κόλαση μιας κοινωνικής συμβατικότητας αυστηρά καθορισμένης απ' τον χωρισμό σε κάστες.
Η δυτική κριτική επέμενε πάρα πολύ στην πρώτη άποψη: Οι τέσσερις ριζικά διαφορετικές εκδοχές για τον φόνο ενός ευγενούς Σαμουράι (ή δειλού και άθλιου ανθρωπάριου) που διαδέχονται ή μια την άλλη σε μια σεναριακή δομή που προσεγγίζει πολύ αυτήν της σπονδυλωτής ταινίας, ερμηνεύτηκαν σαν μελέτη της αδυναμίας προσέγγισης της "αντικειμενικής αλήθειας" ή σαν έρευνα πάνω στη "σχετικότητα της αλήθειας"...
Είναι αλήθεια πως η ταινία δεν δίνει απάντηση στο τυπικό αίνιγμα της αστυνομικής παραφιλολογίας "ποιος σκότωσε τον Σαμουράι": Ένας ληστής στο δικαστήριο "ομολογεί" πως τον σκότωσε αυτός όταν επιχείρησε να βιάσει την γυναίκα του Σαμουράι. Η σύζυγος "ομολογεί" πως τον σκότωσε εκείνη γιατί δεν άντεχε την περιφρόνησή του μετά τον βιασμό της. Και το φάντασμα του συζύγου που καταθέτει ποιητική αδεία στο δικαστήριο "ομολογεί" πως ο Σαμουράι αυτοκτόνησε.
Υπάρχει όμως και μια τέταρτη και τελευταία μαρτυρία: Αυτή ενός χωριάτη που ισχυρίζεται πως ήταν αυτόπτης του φόνου και που λέει πως ο ευγενής σκοτώθηκε σε μονομαχία με τον ληστή και ότι η έτσι κι αλλιώς άπιστη σύζυγος του ευγενούς, αφενός ίσως να δέχτηκε μάλλον ευχάριστα τον βιασμό κι αφετέρου εκμεταλλεύτηκε το γεγονός του "ατιμασμένου θανάτου" του συζύγου για να παραστήσει το "θύμα της μοίρας" και την ηρωίδα..."
(Βασίλης Ραφαηλίδης, "Λεξικό Ταινιών", τόμος 2ος, Εκδόσεις "Αιγόκερως")
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου