"Στις σκιές των ξεχασμένων προγόνων" - "Τini zabutykh predkiv", 1964
Σεργκέι Παρατζάνωφ
"Η αριστουργηματική αυτή ταινία του Παρατζάνωφ εμπνέεται από έναν κλασικό μύθο της Ουκρανίας, που όμως δεν γνωρίζει εθνικά όρια μια και βρίσκουμε στοιχεία από την ελληνική και σαιξπηρική τραγωδία ("Ρωμαίος και Ιουλιέτα"). Κάπου στα Καρπάθια... ο πλούσιος πατέρας της Μαρίτσκας θα σκοτώσει το φτωχό πατέρα του Ιβάν: ήδη από την αρχή του φιλμ το πεπρωμένο των δυο ηρώων και μετέπειτα ερωτευμένων έχει. Η "βέβηλη" αγάπη τους δεν μπορεί παρά να έχει ένα μοναδικό τίμημα: το θάνατο. Η Μαρίτσκα θα πέσει σ' έναν γκρεμό προσπαθώντας να φτάσει το φωτεινό της άστρο. Θ' απομείνει ο Ιβάν να κουβαλά στους ώμους του το πέρας της τραγωδίας τους.
Ο Παρατζάνωφ τον ακολουθεί στην περιπλάνησή του που τον οδηγεί σ' ένα άλλο ταίρι. Μπορεί να μην τον σκότωσε η μοναξιά και η στέρηση, το έργο όμως της μοίρας ανέλαβε να εκπληρώσει η γυναίκα του Παλάγνα.
Ο Παρατζάνωφ ολοκληρώνει το μαγικό του ταξίδι, αφού πρώτα αγγίξει τα όρια μιας παγανιστικής πανδαισίας, όπου το φολκλόρ και λαογραφία χάνουν τα γραφικά χαρακτηριστικά τους κι η ταινία γίνεται μια τελετουργία, μια ευλαβική επίκληση στο μεγαλείο της πατρικής γης και αυτών που πέρασα από πάνω της, αφήνοντας τις σκιές τους σα μνήμες.
Ο λυρικός παροξυσμός που κυριεύει τη σκηνοθετική γραφή μας αποκαλύπτει ένα σύμπαν με διαστάσεις εξωπραγματικές. Ιδιαίτερα για το δυτικό θεατή η θέαση της ταινίας είναι ένα οπτικό σοκ. Ο σκηνοθέτης προκαλεί με την "ανορθοδοξία" του παραδόσεις και γλώσσες, διαμορφωμένες φιλμικές αισθητικές και γνωστά κλισέ, για να φτάσει σε μια οπτική αντίληψη του κόσμου, που οι καινοτομίες της ανοίγουν την πόρτα της ποίησης. Δίκαια λοιπόν ειπώθηκε ότι έχουμε να κάνουμε με την "απολυτότητα, την πρωταρχικότητα και την πλήρη κυριαρχία της καθαρής εικόνας πάνω στ' άλλα εκφραστικά μέσα", όπως δίκαια η ταινία βραβεύθηκε πάνω από 23 φορές σε διεθνή Φεστιβάλ, έστω κι αν ο σκηνοθέτης της δεν μπόρεσε να παραλάβει ούτε ένα."
Σεργκέι Παρατζάνωφ
"Η αριστουργηματική αυτή ταινία του Παρατζάνωφ εμπνέεται από έναν κλασικό μύθο της Ουκρανίας, που όμως δεν γνωρίζει εθνικά όρια μια και βρίσκουμε στοιχεία από την ελληνική και σαιξπηρική τραγωδία ("Ρωμαίος και Ιουλιέτα"). Κάπου στα Καρπάθια... ο πλούσιος πατέρας της Μαρίτσκας θα σκοτώσει το φτωχό πατέρα του Ιβάν: ήδη από την αρχή του φιλμ το πεπρωμένο των δυο ηρώων και μετέπειτα ερωτευμένων έχει. Η "βέβηλη" αγάπη τους δεν μπορεί παρά να έχει ένα μοναδικό τίμημα: το θάνατο. Η Μαρίτσκα θα πέσει σ' έναν γκρεμό προσπαθώντας να φτάσει το φωτεινό της άστρο. Θ' απομείνει ο Ιβάν να κουβαλά στους ώμους του το πέρας της τραγωδίας τους.
Ο Παρατζάνωφ τον ακολουθεί στην περιπλάνησή του που τον οδηγεί σ' ένα άλλο ταίρι. Μπορεί να μην τον σκότωσε η μοναξιά και η στέρηση, το έργο όμως της μοίρας ανέλαβε να εκπληρώσει η γυναίκα του Παλάγνα.
Ο Παρατζάνωφ ολοκληρώνει το μαγικό του ταξίδι, αφού πρώτα αγγίξει τα όρια μιας παγανιστικής πανδαισίας, όπου το φολκλόρ και λαογραφία χάνουν τα γραφικά χαρακτηριστικά τους κι η ταινία γίνεται μια τελετουργία, μια ευλαβική επίκληση στο μεγαλείο της πατρικής γης και αυτών που πέρασα από πάνω της, αφήνοντας τις σκιές τους σα μνήμες.
Ο λυρικός παροξυσμός που κυριεύει τη σκηνοθετική γραφή μας αποκαλύπτει ένα σύμπαν με διαστάσεις εξωπραγματικές. Ιδιαίτερα για το δυτικό θεατή η θέαση της ταινίας είναι ένα οπτικό σοκ. Ο σκηνοθέτης προκαλεί με την "ανορθοδοξία" του παραδόσεις και γλώσσες, διαμορφωμένες φιλμικές αισθητικές και γνωστά κλισέ, για να φτάσει σε μια οπτική αντίληψη του κόσμου, που οι καινοτομίες της ανοίγουν την πόρτα της ποίησης. Δίκαια λοιπόν ειπώθηκε ότι έχουμε να κάνουμε με την "απολυτότητα, την πρωταρχικότητα και την πλήρη κυριαρχία της καθαρής εικόνας πάνω στ' άλλα εκφραστικά μέσα", όπως δίκαια η ταινία βραβεύθηκε πάνω από 23 φορές σε διεθνή Φεστιβάλ, έστω κι αν ο σκηνοθέτης της δεν μπόρεσε να παραλάβει ούτε ένα."
("1916-1986 μια συλλογή ταινιών" του Παράλληλου Κυκλώματος Studio,
επιμέλεια και σύνταξη Μπ. Ακτσόγλου)
επιμέλεια και σύνταξη Μπ. Ακτσόγλου)
2 σχόλια:
μαγεία... πραγματική ποίηση όλα τα σημεία αυτής της ταινίας...
παντού και σε όλες τις σκηνές η τόλμη και η έμπνευση είναι εκεί. και μαζί τους η εκπληκτική μουσική παράδοση. ονειρική ταινία για έναν μύθο που ζεί μαζί της...
:)
υπέροχη ανάρτηση δέσποινα...
είναι μέσα στις 3 καλύτερές μου...
έτσι θα ήθελα κι εγώ να σκηνοθετώ, με τόλμη, συναίσθημα και δομή !!!
Δημοσίευση σχολίου